1) انواع زانویی بر اساس زاویه:

با توجه به جهت جریان سیال در لوله ها، زانویی ها را می توان به درجات مختلفی مانند 45 درجه ، 90 درجه ، 180 درجه (که از متداول ترین انواع آن هستند) تقسیم کرد. همچنین برای برخی از خطوط ویژه لوله کشی، زانویی 60 درجه و 120 درجه نیز وجود دارد. این درجه فقط نمایانگر زاویه ­ی انحرافی است که سیال پس از جریان یافتن در آن زانویی پیدا می کند.

2) انواع زانویی بر اساس طول و شعاع:

زانویی ها با توجه به مسافتی که سیال باید در تغییر مسیر خود طی کند، به دو گروه تقسیم می شوند؛ خط وسط یک سمت به انتهای طرف مقابل را به عنوان” شعاع مرکزی” می شناسند و معادل شعاعی است که زانویی در آن خم می شود.

اگر شعاع مرکزی برابر قطر لوله باشد، آن را به نام زانویی شعاع کوتاه (SR) می شناسند که بطور معمول برای خطوط لوله با فشار پایین و کم سرعت یا در فضاهای تنگ که پاکسازی یک مسئله است، استفاده میشوند. اگر شعاع مرکزی، 1.5 برابر اندازه اسمی لوله (یا به بیان دیگر، 1.5 برابر قطر لوله باشد) آن را زانویی شعاع بلند (LR) می نامیم که برای خطوط لوله فشار قوی و جریان بالا استفاده می شود.

3) انواع زانویی بر اساس نوع اتصال:

از نظر اتصال به لوله ها، زانویی ها را می توان به سه دسته تقسیم بندی کرد؛ لب جوش، جوش محفظه ای و رزوه دار طبقه بندی کرد.

• لب جوش (Buttweld):

زانویی لب جوش، یک زانویی فولادی است که با فشار حرارتی یا عملیات فورج، شکل می گیرد. شکل اتصالی آن به گونه ای است که مستقیما زانویی و لوله فولادی را به هم جوش میدهند.  زانویی های لب جوش دارای انتهای باریکی هستند تا که موجب سهولت در جوشکاری می شود. این لبه باریک امکان نفوذ کامل جوش را در بیشتر موارد فراهم می کند. زانويي هاي لب جوش، عمدتا براي شرايطي با فشار و دماي بالاتر از ديگر انواع زانویی به كار مي رود.

• جوش محفظه ای (Socket Weld):

زانويي جوش محفظه ای نيز به لوله و اتصالات جوش داده ميشود. برخلاف زانويي لب جوش، زانويي با جوش محفظه ای، داراي يك ناحيه برآمده در انتها است. ميتوانيم انتهاي لوله را در اين ناحيه جاي دهيم (قطر اين زانويي و قطر خارجي لوله طوری طراحی شده است که در هم چفت شوند) سپس عمليات جوش را براي اتصال آن ها به يكديگر انجام ميدهيم. در نتيجه قطر انتهايی زانويي در این قطعات از قطر اصلیشان بزرگتر است.

• رزوه دار (Threaded):

شكل زانويي رزوه اي مشابه زانويي جوش محفظه ای است، با اين تفاوت كه سطح داخلي ناحيه ذوزنقه اي به صورت رزوه ای، ماشينكاري شده است. نصب و برداشتن آن آسانتر بوده و براي تعمير و نگهداريي خط لوله مناسب است.

تبدیل-زانويي (Reducer Elbow):

تبدیل زانويي نوعی از اتصالات است که برای متصل كردن دو لوله در اندازه های مختلف استفاده می شود. تبدیل زانويي اصطلاحاً به این دلیل به اين اسم ناميده می شود که مانند ترکیب یک زانویی و تبدیل به نظر میرسد. تبدیل زانويي، باعث صرفه جویی در یک اتصال تبدیل شده و جوشكاري را بیش از یک سوم نیز کاهش می دهد.

همچنین كاهش تدريجي طول لوله در سراسر قوس تبدیل زانویی، مقاومت كمتري نسبت به جريان نشان داده و تاثير ناآرام جريان و فرسايش داخلي را كاهش ميدهد. این ویژگی ها از افت فشار قابل توجهی در لوله جلوگیری می کند.

برای بسیاری از توليدكننده ها این کالا غیر استاندارد است و به علت مدت زمان بلند تحویل، قیمت بالایی پيدا ميكند. استفاده از زانويي “معمولی” با تبدیل جداگانه در صورت امکان شاید راه بهتری باشد.

چپقی (زانویی هایی با یک سر نر و یک سر ماده)

چپقی جز اتصالات لوله محبوب است که تغییر جهت جریان سیال یک لوله را فراهم می کنند. قسمت نر چپقی برای اتصال یک قطعه از لوله به لوله دیگری که از داخل رزوه شده است (رزوه ماده) استفاده می شود و سمت ماده چپقی برای اتصال یک قطعه لوله با رزوه نر به کار میرود.

این نوع اتصالات لوله مانند زانويي های نر و زانويي های ماده به طور خاص برای استفاده در ابزار دقیق ، واحدهای پردازش و كنترل و تجهيزات به كار رفته در كارخانه هاي شیمیایی، نفتي، سیال های تحت فشار، الکترونیکی و خمیر کاغذ طراحی شده اند.

ضخامت دیواره زانویی

ضعیف ترین نقطه در یک زانویی شعاع داخلی است. بسیاری از تولیدکنندگان زانویی ها لب جوش ضخامت بیشتری را در نظر میگیرند تا ضخامت کافی دیواره پس از تولید، باقی بماند و این ضعف جبران شود.